Yas-ı Matem Muharrem ve Kerbela...

Yas-ı Matem Muharrem ve Kerbela

Muharrem Ayı

Hz. Nuh’un gemisinin demirlediği ayHz. Musa’nın Firavun’u katlettiği ayHz. Yunus (a.s.) balığın karnından kurtulduğu ayHz. Âdem’in (a.s.) tevbesinin kabul edildiği ayHz. Yusuf’un kardeşlerinin atmış olduğu kuyudan çıkarıldığı ayHz. İsa (a-s.) o gün dünyaya geldiği ve semâya yükseldiği ayHz. Davud’un (a.s.) tevbesinin kabul edildiği ayHz. İbrahim’in (a.s.) oğlu Hz. İsmail doğduğu ayHz. Yakub’un (a.s.), oğlu Hz.Yusuf’un hasretinden dolayı kapanan gözlerinin görmeye başladığı ayKerbela olayının yaşandığı ay olarak kabul edilir.Kerbela ne anlama geliyor?

Kerbela günümüzde Irak sınırları içinde yer alan bir bölgenin/kentin adıdır. Kerbela‟yı önemli kılan; Hz. Muhammed‟in torunu, Hz. Ali‟nin oğlu üçüncü İmam, İmam Hüseyin‟in 680‟de Emevi halifesi Muaviye oğlu Yezid‟in askerleri tarafından Kerbela‟da şehit edilmesidir. Bu insanlık dışı katliam tarihe "Kerbela Olayı" olarak geçmiştir.

Muharrem Orucu nasıl tutulur?

Kurban Bayramının 1. gününden başlayarak 20 gün sayılır. 20. günün akşamı Muharrem Orucu için niyet edilir ve oruç başlar. Niyet edildikten sonra gün doğumu ile gün batımı arasındaki sürede hiç bir şey yenilmez ve içilmez. Gün batımı ile iftar açılır. Oruc süresince (12 gün boyunca) düğün,nişan,sünnet ve benzer törenler/etkinlikler yapılmaz, kurban kesilmez, et yenilmez, Kerbela Şehitleri'nin çektikleri susuzluğu hissetmek için su içilmez (Su saf olarak içilmemektedir. Vücudun su ihtiyacı yenilen yemeklerden, çay,kahve,meşrubat,meyve suyu,ayran gibi sıvı içeceklerden karşılanır). Muharrem orucunun on ikinci gününden sonra ise On iki İmamlar 'in ve bu yolda şehit olan bütün canların anısına on iki çeşit/veya daha fazla gıdadan oluşan Aşure pişirilerek o yılki Muharrem Orucu noktalanır.

Muharrem ayının başlamasıyla, Alevi toplumunda yas ve matem söz konusu olur. 12 günlük yas-ı “Matem” orucu, Kerbela’da İmam Hüseyin ile birlikte şehit edilen 73 Can içindir.Evladı Resul’a karşı kin ve intikam güden Ebu-Süfyan taifesi, İslam peygamberi Hz. Muhammed döneminden itibaren yayılıp kesintisiz sürdürülmüştür. İmam Hüseyin’in Muharrem ayı içerisinde şehit edilmesinden dolayı, onun sevgisini taşıyan ve yolun piri olarak gören Alevi toplumu, bu ayda yas-ı “Matem”e bürünür; Kerbela katliamında İmam Zeynel Abidin’in sağ olarak kurtulup Ehli-Beyt soyunun devamına vesile olmasının, on iki İmamların kutsallığıyla birleştirilerek, 12 gün oruç tutulması geleneksel temel hal almıştır

Alevilik inancında oruç anlayışının zora dayalı olması söz konusu değildir; aile, komşu ve toplumsal yaşama karşı herhangi bir zorluk olmamalı.Bu konuda gönül rızalığına ve samimiyete dayalı olmasına özenle dikkat edilir. 12 günlük yas-ı “Matem” orucunda insan nefsini ıslah etmesi, kendisi tokken aç ve susuz (Kerbela’da 73 Şehid-i Şüheda aç ve susuz kalması gibi...) olanın halinden anlaması, inandığı tanrısal varlıkla kendisi arasında bağ kurup vijdani muhasebe yapması maksadıyla, arınarak oruç tutar. Tüm bunlar Hz. Hüseyin’in sevgisi ve mertliği ile Yezide karşı boyun eğmemesiyle birleştirilip yas-ı “Matem”e girilir.

Muharrem Orucu'nun sonunda Aşure'nin pişirilerek dağıtılın bir sevinç anlamı da içermektedir. Bu, Kerbela Olayı sonucunda İmam Hüseyin'in oğlu İmam Zeynel Abidin'in sağ kurtulmasından ve Ehl Beyt soyunun devam etmesinden duyulan sevinçtir. Bu nedenle aş pişirilir, bütün herkese, komşulara dağıtılır. Aynca şükür kurbanı tıglanır. Lanetli Yezit, Kerbela Olayı'nın (Miladi 1O Ekim 680-Hicri 10 Muharrem 61) hemen ardından tellallar çağırtır (ilan eder) ve der ki "Ben, Ehl Beyt'in (Evlad-ı Resul'ün) soyunu kestim, yok ettim."

O zaman Alevi toplumu matem tutar, yasa girer. Fakat İmam Zeynel Abidin hazretleri tutsak olduğu zindandan şu haberi gönderi "Ey Ali'yi sevenler! Yezit yalan söylüyor. Babam Hazreti Hüseyin şehid oldu ama ben varım, yaşıyorum. Adım, İmam Zeynel'di Lanetli Yezit'in dediği gibi 'Ehl-i Beyt Nesli' tükenmiş olsaydı, dünya karanlık olurdu. Biz imam evladıyız, hiç bir güç bizim neslimizi kesemez ... " İşte o zaman Aleviler 'Oruç' tutar, kurbanlar kesilir, aşureler pişirilir, Ehl-i Beyt soyunun kesilmemesinin (devam etmesinin) bayramıdır. 'Oruç, Kurban ve Aşure, İmam Zeynel Abidin'in sağ-salim kurtulmasının simgesidir.

Alevi Kültür Dernekleri Silivri Şube Başkanı

 Coşkun AKSOY