Uzman Doktor Filiz Gündüzer Müftüoğlu Hangi Konuda Uyardı?

Uzm. Dr. Filiz Gündüzer Müftüoğlu Hangi Konuda Uyardı?

Silivri Kolan Hastanesi  İç Hastalıkları Uzman Doktor Filiz Gündüzer Müftüoğlu hayati öneme sahip tiriod hastalıkları ve iyot eksikliğine dikkat çekti!

tiroid hastalıklları ve iyot eksikliği  hakkında genel bilgiler

BÖLÜM 1

    *sağlığımız için anahtar bir öneme sahip olan Tiroid bezi, boynun alt yarısında, soluk borusunun önünde bulunan, kelebek şeklinde bir iç salgı bezidir. Tiroid bezi metabolizma hızımızı   ayarlayan tiroid hormonlarını üretir,depolar, salgılar.  Bu hormonlar tüm vücut dokularının ve organlarının doğru çalışması için şarttır.Tiroid hormonları,vücudumuzun enerji depolarını uygun şekilde kullanmasını sağlayarak vücut ısısını kontroleder .

    *Tiroid fonksiyon bozukluğu özellikle kadınlarda çok yaygındır.

     * Hipotiroidi(tiroid bezinin yetersiz çalışması) ve hipertiroidi (tiroid bezinin fazla çalışması) anlamına gelir. Tiroid hastalarının çoğu ötiroiddir (tiroid bezinin normal çalışması). Kadınlar  doğum yaptığında ve menapoza girdiğinde tiroid hastalıklarına karşı daha duyarlı hale gelir.

tiroid hastalığına yakalanma riskini artıran durumlar:

• Ailenizde tiroid sorunları varsa (hipotiroidi ve hipertiroidi, tiroid kanserleri)

• Tip 1 diyabet gibi bir otoimmün hastalığınız varsa (hipotiroidi ve hipertiroidi)

• 60 yaş üstündeyseniz (hipotiroidi ve hipertiroidi)

• öykünüzde tiroid hastalığı varsa veya tiroid ameliyatı geçirdiyseniz

• Down veya Turner sendromunuz varsa (hipotiroidi)

• öykünüzde lityum kullanımı mevcut ise (hipotiroidi)

• İlaçlarla aşırı miktarda iyot almışsanız (hipertiroidi ve hipotiroidi )

• Radyasyon tedavileri görmüş veya boyun bölgenize ışınlama (radyoterapi) yapılmışsa.

• Beyaz ırk ve Asyalılar diğer ırklardan üç kat daha fazla risk altındadır.

   İyot eksikliği, dünyanın en sık görülen hastalıklarından biridir. İyot, tiroid hormonlarının ayrılmaz bir parçasıdır , dolayısıyla hipotiroidi (yetersiz tiroid bezi çalışması) ve hipertiroidinin (fazla tiroid bezi çalışması ) gelişiminde önemli bir faktördür.

   Gereğinden çok az iyot alınması durumunda,hipotiroidi, kretinizm ve diğer iyot eksikliği hastalıkları gelişebilir. Diğer yandan, aşırı iyot alımı hipertiroidiye yol açabilir.   

     İyot, tiroid hormonu üretiminde, fetüsün(rahimdeki bebek) ve yeni doğan bebeğin gelişiminde temel bir unsurdur ve yaşamın tüm evrelerinde sağlık açısından vazgeçilmez bir besin kaynağıdır. Vücudumuz  iyot üretemediğinden, sağlıklı bir beslenmeyle düzenli olarak vücudumuza alınmalıdır.Ülkemizde de iyot eksikliği ciddi bir halk sağlığı problemi olup 1998-2000 de başlayan sofra tuzlarının zorunlu iyotlanması, ve  iyotlu tuz tüketimi ile özellikle şehir merkezlerinde bu sorunun önüne geçilmiştir. İyot,  tiroid hormonlarının üretiminde anahtar bileşendir. Tiroid hormonları, vücudun enerjiyi optimum şekilde kullanmasına, gerekli ısıda kalmasına ve beynin, kalbin, kasların ve diğer organların gerektiği gibi çalışmasında önemlidir.

  Tiroid hormonları ve dolayısıyla iyot, fetüsün büyümesi, kemiklerin olgunlaşması ve beyin gelişimi açısından zorunludur. WHO(Dünya Sağlık Teşkilatı)' ya göre, yetersiz iyot alımı, zekâ geriliğinin önlenebilir en yaygın nedenidir. Neredeyse tüm ülkelerde tuzlara iyot eklenmesine yönelik küresel bir kampanya, bugün dünyada ailelerin tahminen %68'inde iyotlu tuz kullanımıyla sonuçlanmıştır.

İyot KAYNAKLARI

** Deniz ürünleri iyi birer kaynaktır çünkü denizler iyot açısından zengindir

**yumurta, et ve süt ürünleri

**esas kaynak iyotlu rafine tuzdur.   Kaya tuzu, ‘gourmet’ tuzları vb tuzlar önerilmez.

**Sütten kesme dönemindeki bebeklerde yeterli iyot alımı sağlamak için, evde yapılan ve piyasada satılan ek mamaların/gıdaların mutlak iyot içermesine dikkat edilmelidir.

 Yaygın besinsel iyot kaynakları:7 • İyotlu rafine sofra tuzu• Peynir• Tuzlu su balıkları• İnek sütü• Su yosunu (esmer su yosunu, kırmızı deniz otu ve nori dahil)• Yumurta• Kabuklu deniz hayvanları• Dondurulmuş yoğurt• Soya sütü• Dondurma• Soya sosu

    İyot eksikliği, ciddi iyot eksikliği Bölgelerinde tiroid bezinin az çalışmasına yol açar bu bölgelerde hipotiroidinin en yaygın nedenidir.

    Ülkemiz için Hashimoto tiroiditi (kronik tiroidit) hipotiroidinin en sık nedenidir. İyot eksikliğinin gözle görülebilen  etkisi, guatr olarak bilinen tiroid bezinin büyümesidir. Ciddi sağlık sonuçlarını önlemek için iyot eksikliğinin erken belirtilerini fark etmek önemlidir. Aşağıdaki semptomlar iyot eksikliğine bağlı hipotiroidi ve guatra işaret edebilir:

• Yutma ve solunum problemleri

• Boyun çevresinde artış

• Yorgunluk, halsizlik

• Soğuğa duyarlılık

• Kabızlık

• Ciltte kuruluk

• Depresyon

Çocuklarda: • Zihinsel ve fiziksel gelişme geriliği

                           • Zekâ azalması (iyot eksikliği IQ değerini 12,75 puan düşürür)

                            • Okul başarısında  düşüş

       İyot eksikliğinin en ciddi sonuçları, gebe veya emziren kadınlar ve çocuklarda görülür. Yeterli iyot alımı ve dolayısıyla yeterli tiroid hormonu, beynin ve sinir sisteminin normal gelişimi açısından şarttır. Gebelik döneminde ciddi iyot eksikliğinin neden olduğu en ciddi hastalık, fiziksel ve zihinsel büyümeyi engelleyen kretinizmdir(cücelik). Ancak gebelik döneminde annedeki hafif-orta derecede iyot eksikliği bile çocuklarda düşük zekâya yol açabilir.

    vücutta iyot uzun süre depolanamadığı için düzenli olarak küçük miktarlarda alınması gereklidir.2 Çoğu insan istenmeyen etkiler olmaksızın büyük miktarlarda iyodu tolere edebilir. Günde 1000mikrogramdan fazla alımda gastrointestinal semptomlar, ağızda metalik tat ve tiroidproblemleri oluşabilir.

Günlük iyot gereksinimi kişinin ömrü boyunca değişir:  İyot Alım Miktarları • Bebekler 90 μg/gün (0-59 ay)• Çocuklar: (6-12 yaş): 120 mikrogram/gün• Çocuklar: (>12 yaş) : 150 mikrogram/gün• Ergenler ve yetişkinler: 150 mikrogram/gün• Gebe ve emziren kadınlar: 250 mikrogram/gün Not: Bebekler iyot eksikliği açısından yüksek risk altındadır çünkü vücut ağırlıklarına göre iyotve tiroid hormonlarına duydukları ihtiyaç yaşamın diğer evrelerinden çok daha yüksektir.8 Bunedenle, American Thyroid Association (Amerikan Tiroid Derneği - ATA), ve TEMD (Türkiye Endokrinoloji ve Metabolizma Derneği ) tüm gebe ve emziren kadınların, iyotlu tuz kullanmasını ve buna ilave olarak günde en az 100-150 mikrogram iyot içeren iyot desteği almasını önermektedir.

     Bebek sahibi olmayı planlıyorsanız, veya hamile iseniz beslenmede yeterli iyot almalısınız Bebek sahibi olmayı planlıyorsanız, gebeyseniz veya emziriyorsanız, aldığınız besinlerle iyot gereksiniminizi tam olarak karşılamanız gerekir. Gebelik sırasında iyot eksikliği bebeğin gelişimi ve doğumu üzerinde etkiler yaratabilir. Gebelik sırasında ciddi iyot eksikliği ani düşüğe veya ölü doğuma yol açabilir. Ayrıca zeka geriliğinin ciddi ve geri dönüşsüz bir tipiolan kretinizm gibi doğumsal anormalliklere de neden olabilir. İyot eksikliğinin daha yaygın fakat daha az fark edilen bir etkisi de ev, okul ve iş hayatını etkileyebilecek zekâ azalmasıdır. Ülkemizde de gebeler arasında yapılan çalışmalarda, iyotlu tuz kullanmalarına rağmen gebelerin önemli bir kısmında iyot eksikliği saptanmıştır. Gebelikte ve süt verirken hangi iyot takviyelerine ihtiyaç duyabileceğinizi doktorunuzla görüşün.

********************************************************************************